Delfts blauw

Delfts Blauw in Nederland

Nadat men in de Gouden Eeuw (1600-1700) in Europa kennis had gemaakt met het verfijnde Chinese porselein, werd overal geprobeerd dit prachtige aardewerk na te maken. Dit gebeurde o.a. in Delft, waar het wereldberoemde Delfts Blauw aardewerk sterk leek op het Chinese porselein. Niet helemaal, omdat hier geen porseleinaarde, kaolien, voorkomt. Maar door de grote gelijkenis werd gesproken over "Delfts porcelijn". De schilderingen op de vazen en serviezen waren kopieën van overeenkomstige Chinese voorwerpen. Er wordt gesproken van Delfts blauw als de juiste kleurstelling blauw/wit gebruikt is.

Wat is Delfts blauw aardewerk ?

Hoewel de naam “Delfts blauw” aardewerk inmiddels misschien bekender is de “Delfts” aardewerk“ is Delfts blauw geglazuurd aardewerk slechts een van de variaties van aardewerk die in Delft en Nederland geproduceerd zijn. Aardewerk wordt al heel lang in Nederland gemaakt, en ook in Friesland, Arnhem, Gouda, Delft zijn in de afgelopen eeuwen aardewerk fabrieken geweest, en zijn er tot de dag van vandaag nog steeds.

Want wat is Delfts aardewerk nu eigenlijk ? Een definitie van Delfts aardewerk is ”Al het aardewerk dat in Nederland geproduceerd is sinds ongeveer 1650, dat aan beide zijden voorzien is van een tinglazuur (faience).“ Delft was het middelpunt van de tinglazuur aardewerk productie in Nederland en ook in het buitenland genoot het ook grote bekendheid. Delft is dus eigenlijk een soortnaam geworden.

Tot het midden van de 17e eeuw is Delfts aardewerk voornamelijk een gebruiksvoorwerp. Pas daarna worden er vaker ook pure sierstukken gemaakt die ter verfraaien van een interieur dienen. De toenemende welvaart en steeds grotere technische vaardigheden maakten het mogelijk om steeds verfijnder aardewerk te maken. Dit zijn zowel het bekende Delfts blauwe, als de kleurige polychrome varianten.

Het meeste aardewerk dat we tegenwoordig in de museums vinden is sieraardewerk. Dat heeft een hele praktische reden, aardewerk is breekbaar en bij gebruikt breekt er nog wel eens wat. De meeste gebruiksvoorwerpen zijn dan ook verloren gegaan. Af en toe bij opgravingen, of in scheepswrakken wordt er het een en ander teruggevonden.

Tin glazuur of faience

Delfts aardewerk onderscheid zich door een laag tin glazuur die over het aardewerk is gelegd. Hoewel de techniek al langer bekend was, was aardewerk dat voor 1650 gemaakt werd vaak alleen voorzien van een witte ondoorzichtige glazuur laag aan de bovenkant. Het aardewerk zelf heeft kleur van de klei (rood, bruin, geel) waarmee het gemaakt wordt.

Gebakken aardewerk blijf poreus en een belangrijke ontdekking was dat het mogelijk was om het aardewerk met een laagje van een ander materiaal te bedekken, het glazuur. Een glazuur bestaat uit een mengsel van materialen. De eerste glazuren werden gemaakt door een stuk gebakken aardewerk in een lood oplossing onder te dompelen, en eenmaal opgedroogd nogmaals te bakken. Het aardewerk kreeg zo een niet poreuze doorzichtige, glanzende laag. De lood glazuur laag is echter doorzichtig. Het aardewerk heeft nog steeds de kleur van de klei waarvan het gemaakt is.